گزارش خدمات دستگاه های اجرایی از منظر دولت الکترونیک

این گزارش توسط سازمان اداری و استخدامی کشور، معاونت نوسازی اداری، امور توسعه الکترونیک در سال 1395، به منظور احصاء و بررسی خدمات الکترونیک دستگاه‌های اجرایی کشور و مقایسه آن با میزان خدمات غیرالکترونیک و نیز ارائه شمایی کلی از وضعیت دولت الکترونیکی در کشور و ارزیابی آن، تهیه گردیده است.

گزارش مذکور شامل چهار فصل و سه پیوست است. فصل اول ساختار و تشکیلات کلان نظام جمهوری اسلامی ایران و نهادهای تشکیل دهنده هر یک را مورد بررسی قرار داده و پس از معرفی اجمالی هر کدام، ارتباطاتی که میان آن‌ها وجود دارد را ارائه داده است. فصل دوم وظایف و اختیارات قوه مجریه، تشکیلات اجرایی دولت و نهادهای تشکیل دهنده آن را شرح داده و با معرفی مختصر هر یک تصویری کلی از ساختار دولت و نهادهای تشکیل دهنده آن ارائه داده است.

هدف فصل سوم این مجموعه که بخش اصلی آن را تشکیل می‌دهد، ارائه اطلاعات خدمات کلیه دستگاه‌های اجرایی در سطح ملی و تحلیل آن‌ها است. این فصل بر اساس اطلاعاتی که هر یک از دستگاه‌ها در شناسنامه خدمات خود ارائه نموده‌اند تهیه شده، که شامل 80 دستگاه و 1684 خدمت و زیرخدمت است. چارچوب مورد استفاده برای ارزیابی دولت الکترونیک در این مجموعه، گزارش پیمایش دولت الکترونیک سازمان ملل متحد است که از سال 2003 هر دوسال یکبار توسط دپارتمان امور اقتصادی و اجتماعی آن منتشر می‌گردد؛ این گزارش از سه بعد کلیدی دسترسی آنلاین به خدمات، زیرساخت مخابراتی و قابلیت سرمایه انسانی تشکیل شده که در این مجموعه وضعیت خدمات دستگاه‌های اجرایی کشور تنها با تمرکز بر بعد اول یعنی دسترسی آنلاین به خدمات تحلیل می‌شوند.

همچنین مدل استفاده شده برای ارزیابی خدمات الکترونیک دستگاه¬های اجرایی، مدل چهار مرحله‌ای برای توسعه دولت الکترونیک سازمان ملل بوده که شامل مراحل خدمات اطلاعاتی نوظهور، خدمات اطلاعاتی ارتقا یافته، خدمات تراکنشی و خدمات متصل است. در این فصل خدمات هر یک از دستگاه‌ها از هشت بعد مختلف بررسی و تحلیل می‌شوند که عبارتند از: خدمات تخصصی و کلان، زیرخدمت، قوانین بالادستی هر خدمت، نوع خدمت (ارائه خدمت به مردم، دولت یا بخش کسب¬وکار)، رویداد زندگی (تولد، آموزش، مالیات و ...)، درصد الکترونیکی بودن مراحل هر خدمت، استعلام‌ها و تبادل‌های اطلاعاتی دستگاه اجرایی، مجوزهای صادره دستگاه اجرایی.

فصل چهارم گزارش مذکور با بهره‌گیری از اطلاعات فصل قبل و انجام تحلیل‌های مختلف بر روی آن‌ها شمایی کلی از وضعیت خدمات دستگاه‌های اجرایی از منظر دولت الکترونیک ارائه داده و دانش ارزشمندی را در اختیار تصمیم‌گیران حوزه دولت الکترونیک در کشور قرار می‌دهد. نحوه ارائه اطلاعات به این صورت است که ذیل دسته بندی‌هایی تحلیل‌های خود را ارائه می‌دهد که یکی از آن¬ها درصد الکترونیکی بودن مراحل چهارگانه ارائه خدمت (اطلاع‌رسانی، درخواست خدمت، تولید خدمت، تحویل خدمت) می‌باشد. در این بخش امتیاز هر یک از این مراحل به صورت درصد بیان شده است ولیکن امتیاز کل دستگاه از منظر الکترونیکی بودن خدمات محاسبه نشده است و به همین دلیل هم دستگاه‌ها رتبه‌بندی نشده‌اند. در نهایت گزارش به این نتیجه می‌رسد که با توجه به آمار و اطلاعات و نتایج تحلیل‌های صورت گرفته، متأسفانه کشور از منظر بعد خدمات الکترونیکی در دولت الکترونیک وضعیت مناسبی ندارد و سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی دقیق جهت بهبود این وضعیت و نظارت بر اجرای صحیح آن‌ها الزامی است.

همان‌طور که اشاره شد، در فصل چهارم ارئه خدمات دستگاه‌های اجرایی از نظر میزان الکترونیکی بودن آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. اطلاعات تکمیلی دستگاه‌ها از جمله تعداد کل استعلامات ارسالی، تعداد کل استعلامات دریافتی، تعداد کل مجوزهای صادره و همچنین تعداد موارد ارائه الکترونیکی هرکدام درجدول پنج این فصل (صفحه 639) قابل مشاهده است. از آنجایی که دراین جدول استعلامات براساس ارسالی و دریافتی بودن آن‌ها تفکیک شده است، از این رو این اطلاعات جهت نمایش وضعیت الکترونیکی بودن استعلامات و مجوزها مورد استفاده قرار گرفته است. لازم به ذکر است در بسیاری از موارد، اطلاعات موجود در این جدول با اطلاعاتی که در فصل سوم برای هر دستگاه به نمایش گذاشته شده، مطابقت ندارد.

خلاصه مشخصات گزارش